Os floristas do Cemiterio

O monopolio dos galegos no Cemiterio de Colón non acababa nos muros que arrodeaban o camposanto. As avenidas que desembocan na entrada principal do cemiterio estaban cheas de tendas de flores e tamén, na súa maioría, eran propiedade de galegos, máis concretamente, de galegos de Carnota. Comentoume isto o meu guía, Armando, un fillo de galegos que naceu diante mesmo do cemiterio e, polo tanto, gran coñecedor do mundo que o arrodeaba. Presentoume un dos grandes empresarios daquelas florerías: Ramón Goyanes Díaz, un paisano que ten hoxe 102 anos, natural de Carnota, e que emigrou para A Habana cando tiña 17 anos. Seu pai tiña leiras fóra da Habana nas que cultivaba flores, pero Ramón di que el empezou de cero e chegou a ser propietario de varias tendas de venda de flores. Tamén me dixo que tivo dúas leiras nas que producía as flores que logo vendía só nas súas tendas. Este home, que con tanta idade conserva unha mente lúcida, posuíu unha frota de sete camións e neles transportaba as flores dende a leira de San Antonio de los Baños ata A Habana. O cadro de persoal da súa empresa chegou a ter máis de setenta traballadores. Hoxe vive nun modesto apartamento, pero no seu día todo aquel edificio de vinte e seis pisos e outros dous máis foran seus porque tamén se dedicaba ao mundo inmobiliario. Todo ese importante patrimonio foille requisado coa chegada da Revolución. Cando lle preguntei polo espolio do seu patrimonio, di que prefire non falar do tema, que as cousas ocorreron así e que non paga a pena pensar nelas nin darlle voltas ao asunto. Cómpre dicir que vive dunha pensión equivalente a quince euros, pero di que está ben grazas á xenerosidade dos sobriños que ten en Galicia. O señor Ramón é un home culto que traballou moito, viaxou por medio mundo e visitou case todos os anos Galicia. No momento da despedida díxome: «Cando me envían algo de Galicia, sempre chegan algúns exemplares do xornal La Voz de Galicia. É unha forma de estar en contacto coa realidade da terra na que nacín».