O Cemiterio de Colón e Alfonso Pazos Piñeiro

E falando do Cemiterio de Colón onde repousan quen sabe cantos, pero moitos paisanos que un día cruzaron o Atlántico coa intención de facerse ricos e regresar despois ás súas aldeas. Pero o destino de cada un fixo que non volvesen nin de mortos. E se neste cemiterio foi importante a persoa que un día o proxectou, Loira Cardoso, tamén é de xustiza lembrar que existiron grupos de galegos que pasaron a súa emigración na Habana e que non montaron un hotel nin fixeron carbón nin sequera traballaron nunha industria, senón que ocuparon a súa vida laboral no Cemiterio de Colón. Un destes casos é o de Alfonso Pazos Piñeiro, un xubilado que se encarga de coidar e manter as bóvedas —que é como eles lles chaman aos panteóns—. Naceu o 19 de marzo de 1928 na aldea de Moimenta, parroquia de Arnois, concello da Estrada, provincia de Pontevedra. Este persoeiro emigrou para Cuba cando só tiña 18 anos porque foi reclamado polo seu pai que xa levaba anos vivindo na Habana. Di o señor Pazos: «Empecei traballando nun restaurante, pero aos quince días deixei aquel traballo porque foi naquel traballo onde vin negros por primeira vez e tívenlles medo porque se metían comigo porque falaba mal o castelán. Díxenlle a meu pai que me levase con el a traballar no cemiterio, porque era alí onde facían de construtores de panteóns meu pai xunto con dous irmáns e un tío». Alfonso entrou no grupo que facían só de xardineiros e, dos 170 que eran, 70 procedían de Galicia. Conta Alfonso que os galegos se levaban ben porque case todos eran familiares, uns traídos polos outros. A maioría deles eran autónomos e chegaron a fundar o «Club de xardineiros galegos do Cemiterio de Colón». Eran tantos os galegos que traballaban neste lugar que fixeron un sindicato. Dispoñían dun local fóra no que se xuntaban e alí trataban de solucionar os seus problemas e, tamén, en ocasións facían as súas festas. Alfonso, ademais dos construtores dos panteóns e dos xardineiros, coñeceu un grupo de galegos que se encargaban de facer as rúas do cemiterio a base de empedrado compactado cun cilindro tirado por eles mesmos. Estas brigadas de galegos tiñan unhas naves dentro do cemiterio nas que gardaban a ferramenta, pero nas que tamén durmían e facían a comida. Seica eran verdadeiros escravos, xa que, ademais da xornada laboral obrigatoria, tiñan que seguir traballando durante horas e horas que se facían interminables.

Alfonso, co paso dos anos, fíxose garda do cemiterio. Traballaba un mes de noite e outro de día: «Nunca lles tiven medo aos mortos porque nos catorce anos que traballei de noite nunca vin un morto que se erguese».

Contoume que, co triunfo da Revolución, chegou a ser apoderado no Centro Galego porque gañara por vez primeira as eleccións o seu grupo.