No tempo da vendima e da colleita das patacas

Coa chegada do outono podemos apreciar como cambian moitas cousas na paisaxe. A cor verde dos nosos campos comeza a ser cuberta polas follas das árbores que viran nuns tons amarelados e ocres, esas cores tamén tan fermosas que dan un novo aspecto á nosa xeografía. Só as follas dos castiñeiros e os ourizos conservan a cor verde, pero axiña chegará o tempo no que as follas caian e os ourizos abran a boca para soltar as castañas. Os días comezan a ser máis curtos e a actividade dos campesiños é frenética porque están colleitando as patacas e facendo a vendima.

Un destes días chego ao meu Macondo, Quintela, e só atopo unha persoa sentada baixo a sombra do pradairo. A aldea está chea de coches. Atopo a Esperanza e dime que a súa xente está recollendo as patacas na Cortiña de Arriba. Cando chego á leira, vexo que detrás dunha poeira que fai a máquina que conduce Xoán van arredor de quince persoas rellendo as patacas que a máquina levantou da terra e deixou en gaveleiro. ¡Que distinto é todo! Lembro cando recollía as patacas e tiñamos que arrincarlles a terra coa man e coa aixada, levalas no carro á casa e descargalas en cestos na adega. Pero, malia a modernidade das máquinas, detrás ían as persoas, maiores e pequenos, recollendo as patacas para depositalas nun gran caixón. Máis tarde o tractor será quen as transporte ata a casa. Naquela Cortiña había xente maior, pero tamén rapaces que viven e estudan en Ourense, en Vigo e en Trives. Este día acudiron á casa da avoa Esperanza para botarlle unha man na colleita das patacas. Alegreime de ver tantos cativos a apañar nelas e encher os caldeiros mentres o tractor vai separando as grandes por un lado e as pequenas polo outro. Estas últimas serán utilizadas para cebar os porcos. Naquela leira había tres xeracións. O pasado estaba representado polas persoas maiores, a señora Esperanza e o Antonio do Serrano; o presente, polos fillos de Esperanza; e o futuro, os netos. 

Estes días en Alais, na Abeleda, na Teixeira, en Sacardebois, en Cristosende, en Torbeo e en toda a Ribeira Sacra, están tamén vendimando. A xente corta os acios xa maduros e lévanos en tractores ata as adegas. Aquí terán diferentes procesos nas cubas, dende a fermentación ata o embotellamento. A frenética actividade que se desenvolve nos viñedos contrasta coa pouca xente que queda nas aldeas.

Un día de vendima nas costas de Alais con Ramón

Os emigrantes chegaban nos meses de xullo e de agosto e non podían gozar destas colleitas. A todos eles quero agasallalos cun poema do que foi o meu amigo e tamén caldelao Manuel Casado Nieto e que aparece no libro Vendima, a primeira obra que publiquei na editorial no ano 1982.

EMIGRANTES

Eu son, Señor, un emigrante,

un emigrante galego.

Ún entre tantos,

ún entre os milleiros

que se alonxaron da paisaxe propia

polas ondas do mar e os camiños de ferro:

Algús con ar de espranza, outros cangados,

outros chorando, outros somente serios.

A Terra queda alá, verde e celmosa,

sob os ollos estantíos dos vellos e dos nenos.

Non «Terra a nosa!», mais Ai Terra nosa!,

a que quixermos todos de sartego!

–Todo o mundo é camiño

Pra camiñar os homes pra o desterro.

–Qué se me dá! Quezaives anda o fado

niste fuxir a eito.

–Hai tempo de plantar e de arrincar,

de se ir e de voltar: de todo hai tempo.

–Os abós e inda os pais aló viviron.

Tamén aló morreron. Eu desléixoos?

–É doado voar coma os paxaros, precurar o quentor do sol máis ledo.